Een DSI infiltratiesysteem in aanbouw. - Afbeeldingen: Fugro AlgemeenOpinie

‘Behandel regenwater niet langer als wegwerpproduct’

Juist nú moet de landbouw zich weer voorbereiden op een periode van droogte die weer gaat komen. Dit vindt Robin Lomulder. Het probleem van droogte is oplosbaar door opslag en hergebruik van regenwater dat nu valt, dankzij nieuwe technieken.

Boeren kregen het deze zomer – net als in voorgaande zomers – weer flink voor de kiezen door watergebrek. Het kwik steeg naar recordwaarden, terwijl er nauwelijks buien vielen. Resultaat was dat jonge aanwas verpieterde op het land en aardappels niet wilden groeien. En dat terwijl de gemiddelde regenval gemeten over het hele jaar helemaal niet zoveel minder was dan anders.

Gratis regenwater

Ons klimaat wordt warmer, maar we krijgen ook te maken met heftigere regenbuien. Helaas behandelen we al dat gratis water als een wegwerpproduct. Via het riool wordt het zo snel mogelijk opgevoerd naar de rivier, waarna het in het IJsselmeer of de Noordzee belandt.

Dat is een cruciale misser, want het is wel degelijk mogelijk om regenwater op te slaan als appeltje voor de dorst in droge tijden. De diepe bodem biedt volop mogelijkheden voor bufferen én weer oppompen van regenwater. Je moet alleen wel weten waar je die ruimte moet zoeken.

Lees verder onder de foto‘s

DSI infiltratie. Hierbij is het mogelijk gericht een filter te plaatsen in de doorlatende laag en het invloedsgebied van de onttrekking te beperken.
DSI infiltratie. Hierbij is het mogelijk gericht een filter te plaatsen in de doorlatende laag en het invloedsgebied van de onttrekking te beperken.

Zoeken naar grondlagen voor opslag regenwater

Er bestaan beproefde technieken om in korte tijd grote hoeveelheden water in de bodem te brengen. In bouwputten gebruiken we ze dagelijks in de vorm van retourbemaling. Water wordt daarbij weggepompt om droog te kunnen bouwen en wordt elders weer geïnjecteerd. Bij traditionele methoden gebeurt dat alleen ongecontroleerd. Het water verspreidt zich alle kanten uit en het hele watervoerende pakket ondervindt schade, soms ook omdat bodemverontreiniging zich mengt in het geïnjecteerde water.

Nieuwe meettechnieken maken het mogelijk om gecontroleerd te werk te gaan. Ze helpen bij het gedetailleerd in kaart brengen van de grond en lokaliseren van geschikte grondlagen voor beheerste wateropslag. Opgeslagen regenwater kan daaruit worden opgepompt als het nodig is.

Bodem als waterbuffer benutten: in natte periode infiltreren, in droge periode de grondwaterstand op peil houden. Er is geen gebiedsvreemd water nodig.
Bodem als waterbuffer benutten: in natte periode infiltreren, in droge periode de grondwaterstand op peil houden. Er is geen gebiedsvreemd water nodig.

Platgeslagen pannenkoek

Retourbemaling in het algemeen bestaat uit het boren van infiltratieputten en injecteren van water in een geschikt watervoerend pakket. De DSI-techniek (Düsen Saug Infiltration) onderscheidt zich door in zo’n pakket het optimale infiltratiepunt te zoeken en alle retourinspanning precies op dat punt te richten. DSI is gebaseerd op Duits onderzoek.

Fugro is één van de oprichters van de stichting O2DIT die wetenschappelijk onderzoek naar deze techniek heeft verricht. Dit onderzoek richtte zich op het fenomeen dat bij injecteren van water in de bodem de druk op het mondstuk soms wegvalt. De waterdoorlatendheid van de grond, die we weergeven met de k-waarde, kan oplopen tot circa 3 tot 5 keer de gemiddelde waarde, waardoor het mogelijk is om per bron 5 tot 10 kuub water per uur af te voeren. Regenwater retourneren gaat bijzonder makkelijk in dit soort lagen. Deze liggen als een soort platgeslagen pannenkoeken in de bodem, doordat water in zand relatief makkelijk horizontaal wegstroomt.

Groot voordeel van deze methodiek is dat de waterdruk in slechts een zeer beperkt gebied wordt beïnvloed. Schade aan kleilagen en funderingen is dus minimaal. Bovendien loop je nauwelijks risico dat bodemverontreiniging in het opgeslagen water terechtkomt. Het is mogelijk om het regenwater zelf voor infiltratie met natuurlijke middelen te reinigen.

Ondergrondse voorraad regenwater

Fugro ontwikkelde Aquisense®, een zogenoemde anisotrope mini-pomptest om de bruikbare lagen te vinden. Daarbij gebeurt hetzelfde als bij een sondering: een lange staaf met een gevoelige conus erop gaat de grond in om te ‘voelen’ waar de meeste weerstand zit. Groot verschil is dat in onze conus een gaatje zit waar water uit kan spuiten onder een constante druk. Daarmee is het mogelijk om ‘realtime’ te meten wat de doorlatendheid van de ondergrond is, zowel in horizontale als verticale richting. Op basis van de meetgegevens is nauwkeurig te voorspellen hoeveel een laag kan opnemen en kan retourneren.

Wat boeren hieraan hebben? Heel veel. Als er een sproeiverbod wordt uitgevaardigd wegens watertekort, kunnen zij met de DSI-techniek water putten uit hun eigen ondergrondse voorraad. In principe is het mogelijk reservoirs van honderden hectaren aan te leggen. Water genoeg dus. Opslag gaat zonder installaties, alleen voor het omhoog brengen is een bescheiden pompje nodig.

Reguliere infiltratiebron. Knelpunten hierbij zijn: de effectiviteit is niet op voorhand te bepalen en er is een opbarstrisico bij slappe bodems.
Reguliere infiltratiebron. Knelpunten hierbij zijn: de effectiviteit is niet op voorhand te bepalen en er is een opbarstrisico bij slappe bodems.

Veenoxidatie bestrijden

De techniek kan ook van pas komen bij bestrijding van veenoxidatie, die ontstaat door lage grondwaterstanden. Dat is interessant met het oog op de forse CO2-uitstoot die daarbij optreedt. Verzilting, uitdroging van slappe veendijken en schade aan funderingen kunnen ook met de techniek worden voorkomen. Is die heel duur? Nee, voor een paar duizend euro heb je al een ondergronds reservoir van behoorlijke afmetingen en kun je afkoppelen van de riolering. En daar gaat het natuurlijk om: we moeten regenwater niet langer behandelen als wegwerpproduct.

Reacties

  1. Eigen water onder de grond? Volgens mij is water dieper dan 1 meter van de staat. Daarnaast kun je nooit zoveel regenwater opvangen om 100den ha te besproeien.

    1. Er staat “reservoirs VAN honderden hectare” ofwel een heel groot gebied om water in op te slaan. Ik lees nergens dat je water op kunt slaan VOOR honderden hectares.

Beheer
WP Admin